- Λεπτομέρειες
- Τελευταία ενημέρωση : 19 Αυγούστου 2018 19 Αυγούστου 2018
Τρίτη, 1η Μαΐου, περί τα 160 άτομα ξεκινήσαμε από Νίκαια, Αιγάλεω και άλλα σημεία του λεκανοπεδίου για τον “ υψηλό ” προορισμό της ημέρας... τη μαρτυρική και ιστορική Μακρόνησο! Στο μυαλό μας, στην καρδιά όλων η μέρα αυτή, μέρα των εργατών, η οποία “κερδήθηκε” με πολλούς αιματηρούς αγώνες, στην Ελλάδα και τον κόσμο όλον! 
Το Μακρονήσι, που σήμερα ανήκει στον Δήμο Κέας του νομού Κυκλάδων, ήταν γνωστό από την αρχαιότητα ως “Ελένη” ή “Κρανάη νήσος”, έγινε ορμητήριο πειρατών κατά τα μεσαιωνικά χρόνια και μέσα στον 20ό αιώνα άλλαξε εντελώς η χρήση του... Κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους μεταφέρθηκαν εκεί Τούρκοι αιχμάλωτοι, μετά το 1922 λειτούργησε ως λοιμοκαθαρτήριο για Πόντιους πρόσφυγες, από την Τραπεζούντα, κυρίως, και – το χειρότερο - από το 1947 ως το 1961 υπήρξε τόπος εξορίας και χώρος “ιδεολογικής αναμόρφωσης” για χιλιάδες κομμουνιστές, πολιτικούς κρατούμενους, λιποτάκτες στρατιώτες, φαντάρους από διάφορες πειθαρχικές μονάδες του στρατού, αξιωματικούς του ΕΛΑΣ κ.ά.
Από εδώ πέρασαν και ονόματα τρανταχτά, όπως ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Γ. Ρίτσος, ο Τ. Λειβαδίτης, ο Μ. Λουντέμης, ο Μ. Κατράκης, ο Θανάσης Βέγγος κ.ά.
Δημιουργήθηκαν έτσι 3 ειδικά τάγματα οπλιτών και ένα για τους πολιτικούς κρα- τούμενους, στα οποία ζούσαν κάτω από άθλιες καθημερινά συνθήκες όλοι αυτοί οι άνθρωποι. Κάποιοι δεν άντεχαν και αναγκάζονταν να υπογράψουν δήλωση μεταμέλειας, ώστε να φύγουν ... Εδώ επίσης, έλαβε χώρα η προσχεδιασμένη επιχείρηση εξέγερσης του Α΄Τάγματος, στις 29/2 και 1/3/48, όπου δολοφονήθηκαν πάνω από 300 στρατιώτες του. Οι νεκροί μεταφέρθηκαν στο νησάκι του Σαν Τζόρτζιο, όπου και τους παρέλαβε πολεμικό πλοίο.
Φτάσαμε στο Λαύριο και έφυγαν αμέσως με τα πλοιάρια για το νησί όσοι επρόκειτο να κάνουν την 5ωρη πεζοπορία από το ένα άκρο ως το άλλο της Μακρονήσου. Φτάνοντας οι πεζοπόροι απέναντι στη Μακρόνησο ξεκίνησαν παίρνοντας το χωματόδρομο προς την βορειοδυτική πλευρά του νησιού. 
Tο πρώτο αξιόλογο κτίριο που συναντήσαμε ήταν ένα υπαίθριο θεατράκι με τα σκαλοπατάκια του, όπου καθόντουσαν οι κρατούμενοι για να παρακολουθούν τα δρώμενα, χορταριασμένα και κατεστραμμένα λόγω της φθοράς του χρόνου. Εκεί κάναμε την πρώτη στάση μας βγάλαμε φωτογραφίες και πήραμε μια ανάσα μιας και ο ήλιος άρχισε σιγά-σιγά να καίει. Στη συνέχεια προχωρήσαμε μέχρι τις εγκαταστάσεις του Β’ ΕΤΟ, το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου και το στρατόπεδο των πολιτικών προσφύγων και πήραμε το δρόμο της επιστροφής για να προλάβουμε τις εκδηλώσεις στο κεντρικό κτίριο των αρτοκλιβάνων.
Οι υπόλοιποι μείναμε στην παραλία και την κεντρική πλατεία του Λαυρίου για ένα καφεδάκι, ένα σνακ, μια βολτίτσα, ωσότου συναντηθούμε πάλι όλοι μπροστά στο άγαλμα της Μάνας που ατενίζει απέναντι τον Μακρονησιώτη της... Εκεί κοντά θυαμάσαμε και το νεοκλασικό κτήριο του νέου Δημαρχείου με τον πυργίσκο του στην οροφή.
Καταθέσαμε στεφάνι, τιμώντας τη μάνα, την αδερφή, την κόρη και τη μνηστή, και απαγγείλαμε και απόσπασμα από ένα ποίημα του Μ. Λουντέμη μπροστά στο γλυπτό του Μιχάλη Κάσση, του “γλύπτη της Αντίστασης”, όπως είναι γνωστός.
Έπειτα, σταδιακά, άλλοι με τα πόδια, άλλοι με το πούλμαν κινηθήκαμε προς τα πλοιάρια, στα οποία επιβιβαστήκαμε και οι υπόλοιποι.
‘Οταν είχαμε πια φτάσει όλοι απέναντι, στο λιμανάκι του Α΄ ΕΤΟ ( Ειδικού Τάγματος Οπλιτών ), ανηφορίσαμε προς τους αρτοκλίβανους, ένα τεράστιο κτήριο, που στέκεται ακόμα στη θέση του, παρά τις “απώλειες” που έχει κι αυτό υποστεί με τα χρόνια. Εκεί μέσα ακούσαμε τον εξόριστο κάποτε στη Μακρόνησο κ. Αλέκο Μιχαλόπουλο να μας μιλά για τα δύσκολα εκείνα χρόνια, τις προσωπικές του μαρτυρίες και γεγονότα που συνέβησαν, και δέχτηκε έπειτα διάφορες ερωτήσεις από τους φίλους μας.
Εν συνεχεία μεταβήκαμε στο άγαλμα του Μακρονησιώτη, όπου καταθέσαμε επίσης ένα στεφάνι και ακούσαμε ένα ποίημα του Τάσου Λειβαδίτη.
Το άγαλμα κατασκευάστηκε από έναν κρατούμενο, τον Γρηγόρη Ριζόπουλο, το 2003, και παριστάνει τον Μακρονησιώτη με συρματοπλεγμένα πόδια και χέρια, να κουβαλάει στον ώμο του ένα τεράστιο λιθάρι, σαν αυτά που κουβαλούσαν στον “ελεύθερο χρόνο” τους οι κρατούμενοι όλα τα χρόνια λειτουργίας των στρατοπέδων, μετά τα μαθήματα γαι την “ιδεολογική αναμόρφωσή” τους... 
Μετά τη σεμνή και σύντομη τελετή αναχώρησαν πρώτοι οι πεζοπόροι της μεγάλης διαδρομής προς τη νότια τώρα πλευρά του νησιού, ώστε να ολοκληρωθεί το 5ωρο. Κατευθύνθηκαν νοτιοδυτικά παραλιακά προς την Γ’ ΕΤΟ (Γ΄Τάγμα Σκαπανέων ) και το ακρωτήριο Αγκαλίστρας όπου βρίσκεται και ο φάρος. Αφού πέρασαν το εκκλησάκι του Αγίου Παύλου και τις Στρατιωτικές Φυλακές Ασφαλείας σε μιάμιση ώρα περίπου έφτασαν στο φάρο, συναντώντας στο πέρασμά τους κτίρια φαντάσματα όπου στα χαλάσματα έβρισκαν καταφύγιο αμνοερίφια για να προφυλαχτούν από την μεσημεριάτικη ζέστη. Εδώ στο φάρο έγινε μια μικρή στάση για ξεκούραση και επιστροφή στη συνέχεια από το εσωτερικό του νησιού. 
Το μονοπάτι μια και ήταν ψηλότερα είχε φανταστική θέα από τη μια μεριά του Λαυρίου και του Σουνίου και από την άλλη τους όρμους του Μυλοποτάμου και του Γερολιμένα ενώ στο βάθος διακρίνεται η Κέα με την Κορρησία και τις παραλίες Ποίσσες και Κούνδουρου. Φτάνοντας στο ύψος της εκκλησίας του Αγίου Αντωνίου κατεβήκαμε προς τα κεντρικά κτίρια των αρτοκλιβάνων και πήραμε και εμείς τα τελευταία καραβάκια που μας έφεραν στο Λαύριο. Ο δίαυλος της Μακρονήσου έχει συνέχεια μεγάλο ρεύμα και όπως μας εξήγησαν αυτό έκανε αδύνατη την απόδραση από την Μακρόνησο κολυμπώντας γι αυτό και όσοι το επιχείρησαν ή πνίγηκαν ή ξαναγύρισαν πίσω στο νησί.
Νωρίτερα μετά το τέλος των εκδηλώσεων όσοι ήθελαν να αναχωρήσουν για φαγητό στο Λαύριο επιβιβάστηκαν στα πλοιάρια, ενώ όσοι θα έκαναν την 3ωρη διαδρομή έφυγαν προς το βόρειο τμήμα της δυτικής πλευράς του νησιού, με στόχο τελικό το Στρατόπεδο Πολιτικών Εξόριστων, λίγο πριν την Τρυπητή, την ψηλότερη κορυφή στο βόρειο άκρο του νησιού.
Περάσαμε από την πολιτεία-φάντασμα του Β΄ΕΤΟ με τη λεωφόρο των καλλιτεχνών, στην οποία ξεχωρίσαμε ένα ανάγλυφο στη θέση του ακόμα, ενώ από ένα δεύτερο έχει απομείνει μόνο το βάθος, διακρίναμε ψηλά και αρκετά πάνω από το Τάγμα το Ανοιχτό Θέατρο.
Είδαμε και την εκκλησία του Αγ. Νικολάου φτιαγμένη κι αυτή από τους ίδιους τους κρατούμενους, όπως εξάλλου όλα τα κτίσματα του νησιού, γήπεδα, μνημεία, θέατρα, αψίδες κ.λ.π. Ιστορικά διατηρητέα μνημεία θεωρούνται πλέον όλα αυτά, έπειτα από πρόταση της Μελίνας Μερκούρη τον Μάη του 1989, αλλά... έχουν αφεθεί αρκετά στη μοίρα τους, πέρα από το ότι καταπατώνται από τα πάμπολλα τετράποδα-κατοίκους του νησιού, που, επιπλέον, δεν επιτρέπουν ούτε ένα λουλουδάκι να φυτρώσει στην τραχιά αυτή γη... Μόνο αγκαθωτούς θάμνους, με όμορφα χρώματα αυτή την εποχή, λίγους θάμνους σχίνων συναντήσαμε κι εμείς και δυο τρεις ... αγελάδες να σταλίζουν στον ίσκιο ενός κτίσματος.
Σταματήσαμε για λίγη ξεκούραση στο φρεσκοασβεστωμένο και καθαρισμένο , λόγω της πρόσφατης γιορτής του, μάλλον, εκκλησάκι του Αγ. Γεωργίου, στην παχιά σκιά της συκιάς, τσιμπήσαμε το κατιτίς μας, ήπιαμε μπόλικο νεράκι και αναχωρήσαμε για το λιμανάκι του Α΄ΕΤΟ, αφού εξερευνήσαμε λίγο και τον χώρο του Στρατοπέδου ανηφορικά στο λοφάκι.
Ξαναπεράσαμε από τα θλιβερά ερείπια του Β΄Τάγματος, φανταστήκαμε τα συρματοπλέγματα να αποκλείουν εντός τους τους κρατούμενους, ξαναρίξαμε μια προσεκτική ματιά τώρα στα δυο ψηφιδωτά κοντά στο Α΄ΕΤΟ και, με σφιγμένη την καρδιά, καταλήξαμε πάλι στο λιμανάκι, για να πάρουμε το καραβάκι για απέναντι.
Η ζέστη πολλή, αλλά ευτυχώς φυσούσε το ευεργετικό εκείνο κυκλαδίτικο αεράκι, για κάποια ανακούφιση τουλάχιστον... Μια μεγάλη ομάδα προσκυνητών είχε ήδη φύγει για το Λαύριο. Πριν φύγουν, αρκετοί από αυτούς είχαν κάνει και την επίσκεψή τους στην κοντινή –εντυπωσιακή πράγματι- εκκλησία του Αγ. Αντωνίου. Λίγοι τολμηροί έκαναν και το μπανάκι τους στην παραλία εκεί κοντά...
Απέναντι, μεσημέρι πια προχωρημένο, η κίνηση ήταν φοβερή, σε σημείο που να δυσκολευόμαστε αρκετά να βρούμε τόπο να καθίσουμε να φάμε... Όλο και κάτι βρήκε ο καθένας μας τελικά, με μια μικρή ταλαιπωρία ...
Κατά τις 4 το απόγευμα, περί τα 25 άτομα βρεθήκαμε στο Αρχαίο Θέατρο Θορικού, στον λόφο Βελατούρι, που είναι ίσως το αρχαιότερο κτίσμα θεάτρου σε ολόκληρο τον κόσμο! Εκεί ξεναγηθήκαμε, φωτογραφίσαμε και φωτογραφηθήκαμε, εξερευνήσαμε και τον γύρω χώρο, με το αρχαίο πλυντήριο μεταλλευμάτων, τα απομεινάρια από σπίτια του αρχαίου οικισμού και του νεκροταφείου του, καθώς και τα ερείπια από τα ιερά του, όπως αυτό του Διονύσου στα δυτικά του θεάτρου.
Περάσαμε απ΄έξω από το Τεχνολογικό και Πολτιστικό Πάρκο Λαυρίου, με τα πανύψηλα κτήρια της Γαλλικής Εταιρείας, μέσα από τον κοντινό Φοινικόκηπο και τη συνοικία του Κυπριανού, στη θέση “Περιβολάκια”, όπου διέμεναν από τα τέλη του 19ου αι. οι εργάτες των μεταλλείων, και ξαναμπήκαμε μέσα στο Λαύριο από τη βορινή πλευρά της ορθογώνιας κεντρικής πλατείας με το συντριβάνι.
Εκεί βρίσκεται το πανύψηλο άγαλμα του Ιταλού Σερπιέρι, το οποίο άλλοτε είχε ενοχλήσει φοβερά τους κατοίκους του Λαυρίου, λόγω του Λαυρεωτικού ζητήματος και όχι μόνο, και πολύ κοντά του το όμορφο νεοκλασικό Α ΄Δημοτικό Σχολείο. Αφήνοντας στα αριστερά μας το επίσης νεοκλασικό Παλιό Δημαρχείο, προχωρήσαμε προς τη νότια πλευρά της πλατείας με το άγαλμα των Μεταλλωρύχων και το Πολιτιστικό σήμερα Κέντρο του Λαυρίου, άλλοτε κτήριο της Φιλομούσου Εταιρείας. Η Φιλαρμονική του Λαυρίου ήταν αυτή που έπαιξε στους πρώτους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1896. Πιο πέρα η περίφημη Ψαραγορά του 1885, χτισμένη σε σχήμα Π από την Ελληνική Εταιρεία Μεταλλευμάτων, με τα μαγαζάκια της και πιο κάτω μια δεύτερη πλατεία, όπου και μας άφησε το πούλμαν. 
Πήραμε έναν καφέ, ένα παγωτάκι, ένα γλυκάκι ή ό,τι ήθελε ο καθείς και βρεθήκαμε με τους λοιπούς στις 6 η ώρα και αναχωρήσαμε για Νίκαια, μέσω της Αττικής Οδού. Παρά την κίνηση της μέρας, καταφέραμε να είμαστε πίσω νωρίτερα από τις 8 η ώρα, έχοντας τιμήσει όπως έπρεπε την ημέρα της Εργατικής Πρωτομαγιάς, με την επίσκεψη-προσκύνημά μας στη Μακρόνησο...
