Διαφορετικός και σχεδόν “εξωτικός” ο προορισμός των φετινών μας διακοπών “τράβηξε” αρκετούς φίλους, αλλά μόνο 49 τυχεροί βρεθήκαμε στα μακρινά αυτά νησιά του συμπλέγματος των Δωδεκανήσων!

Μερικοί ξεκίνησαν το πρωί της 4ης Ιουλίου με το αεροπλάνο και οι περισσότεροι το μεσημέρι της προηγούμενης ημέρας, Τρίτη, 3 του μήνα, με το πλοίο, για ένα ταξίδι 22 και πλέον ωρών, αφού “έπιανε” 10 λιμάνια, τόσο των Κυκλάδων όσο και των Δωδεκανήσων!

Στα δυο ξενοδοχεία των Πηγαδίων, της πρωτεύουσας της Καρπάθου, συναντηθήκαμε το μεσημέρι της Τετάρτης, αφού τακτοποιηθήκαμε στα δωμάτιά μας, για ένα μπανάκι στην παραλία και για φαγητό. Μετά τη μεσημεριανή ξεκούραση τα Πηγάδια μας περίμεναν για βραδινή εξερεύνηση. Πολύβουη φάνταζε η πρωτεύουσα, σχεδόν γεμάτα τα μαγαζιά του εμπορικού αλλά και του παραλιακού δρόμου και τα καραβάκια στο λιμάνι ανέμεναν τους επισκέπτες που θα κανόνιζαν την εκδρομή της επόμενης μέρας είτε σε κάποιες παραλίες είτε στη γειτονική Σαρία, το νησάκι στο βόρειο μέρος της Καρπάθου, αλλά και στην κοντινή Κάσο. Ακόμα και καραβάκι με γυάλινο δάπεδο κυκλοφορούσε ολόφωτο στο λιμάνι, κάνοντας μικρή διαδρομή μέσα στο λιμάνι, ως τα μικρά νησάκια Δεσποτικό και Άφωτη. Στη βόλτα μας στα Πηγάδια εντοπίσαμε και κάποια από τα αξιόλογα αρχιτεκτονικά δημόσια κτήρια της Ιταλοκρατίας  στα Δωδεκάνησα ( 1911 -1948 ), όπως το Επαρχείο, το Δημαρχείο και το Λιμεναρχείο. Είναι έργα του Ιταλού αρχιτέκτονα Rodolfo Petracco και ξεχωρίζουν εύκολα από τα υπόλοιπα κτίσματα.Την επόμενη μέρα, Πέμπτη, 5 Ιουλίου, αναχωρήσαμε με το πούλμαν του τοπικού Κ.Τ.Ε.Λ. για την παραδοσιακή και γραφική Όλυμπο, την Έλυμπο των ντόπιων. Περάσαμε απ΄έξω από τα χωριά Απέρι και Σπόα,από δρόμους φιδίσιους και στενούς, ώσπου να βρεθούμε, μετά από μια ώρα και κάτι, στο όμορφο χωριό στα βόρεια του νησιού. Στα δεξιά μας κι από τη μεριά της θάλασσας είχαμε όμορφους γκρεμνούς, πλαγιές με πεύκα που ροβολούσαν ως το κύμα, ξερές ρεματιές και υπέροχες παραλίες, με μικρούς οικισμούς και εκκλησάκια, προστατευόμενες περιοχές, οι περισσότερες, που έχουν ενταχθεί στο δίκτυο Natura 2000. Η μεσαιωνική Έλυμπος, χτισμένη ανάμεσα στον 7ο και 9ο αι., την περίοδο των πειρατικών επιδρομών, από πρόσφυγες που μετοίκησαν εκεί από τη Βρουκούντα και τη Σαρία, πάνω σε τραχιά και απόκρημνη ράχη, με σπίτια που μοιάζουν να ακροβατούν, αποτελεί οικισμό μοναδικό στην Ελλάδα και από τους εντυπωσιακούς στο Αιγαίο ολόκληρο. Ονομάστηκε έτσι η πόλη Όλυμπος - γένους θηλυκού και όχι αρσενικού - από την ψηλότερη κορυφή της περιοχής, που τα χρόνια εκείνα ονομαζόταν Όλυμπος, όπως και τα περισσότερα ψηλά βουνά ή κορφές της Ελλάδας. Είναι η σημερινή κορφή του Προφήτη Ηλία με υψόμετρο 718 μ., απ΄όπου προμηθεύονται και το νερό τους οι Ολυμπίτες. Οι κάτοικοί της έχουν δικό τους γλωσσικό ιδίωμα, με έντονα δωρικά στοιχεία, δική τους παραδοσιακή ενδυμασία, έθιμα ξεχωριστά, που διατηρούνται ζωντανά παρά την αλλοτρίωση που ο τουρισμός επιφέρει…

Πήραμε τον δρόμο προς την κεντρική πλατεία, περνώντας από μικρά και χαριτωμένα μαγαζάκια με παραδοσιακά φαγητά και προϊόντα, ενθύμια, στα οποία δεν αποφεύγαμε να κάνουμε και μια μικρή στάση, όπως στο κατάστημα με τα καρπάθικα στιβάνια.

Μπήκαμε στην Κοίμηση της Θεοτόκου, την κεντρική εκκλησία της Ολύμπου, από τον 16ο αι., στην οποία μας είπε λίγα και βιαστικά λόγια ο ιερέας, και θαυμάσαμε τις συγκλονιστικές αναπαραγωγές βιβλικών σκηνών στους τοίχους, το ξυλόγλυπτο τέμπλο και τον επιχρυσωμένο άμβωνα του ναού, έργα από ντόπιους καλλιτέχνες.

Περπατήσαμε στα στενά λευκοβαμμένα σοκάκια, δίπλα σε ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής σπίτια, στολισμένα με ανάγλυφα, ζωγραφισμένα με πρωτότυπες παραστάσεις πέτρινα κάγκελα, μπήκαμε σε κάποια από αυτά και πήραμε μια γεύση του εσωτερικού ενός καρπάθικου σπιτιού, επισκεφθήκαμε το Λαογραφικό Μουσείο, τον … φούρνο επίσης του χωριού, τον οποίο τιμήσαμε δεόντως και καθίσαμε για ένα καφεδάκι ή ένα γλυκό σε κάποιο από τα μαγαζάκια με θέα κάτω στη θάλασσα, απολαμβάνοντας τη δροσιά του πρωινού.

Οι λιγοστοί πεζοπόροι μας ξεκίνησαν για μια διαδρομή μιάμισης ώρας περίπου μέσα από τη ρεματιά ως το Διαφάνι. Εύκολη διαδρομή σε μονοπάτι που διασχίζει ένα φαράγγι που το χειμώνα περνάει κάποιος χείμαρρος. Υπάρχει χαμηλή θαμνώδης βλάστηση και το μονοπάτι είναι σηματοδοτημένο με χρώμα κόκκινο. Σε όλη τη διαδρομή  φαίνεται η θάλασσα στο  Διαφάνι και πίσω μας ο Προφήτης Ηλίας της Ελύμπου. Φτάνοντας στην παραλία πήγαμε κατευθείαν για μπάνιο στη θάλασσα.Όσοι δεν πεζοπόρησαν κατέβηκαν με το πούλμαν στο γραφικό, όπως και η Όλυμπος, επίνειό της, το Διαφάνι, ψαροχώρι και δεύτερο λιμάνι του νησιού, με καλή υποδομή και ωραίες παραλίες. Εντύπωση προξενεί το μεγάλο σιντριβάνι, διακοσμημένο με πλακάκια-εικόνες από τη ζωή του νησιού, το οποίο είδαμε, μόλις κατεβήκαμε από το πούλμαν, ενώ τη γυναίκα της Καρπάθου την εντοπίσαμε από τη θάλασσα σε μια ταράτσα σπιτιού, καθώς κολυμπούσαμε. Αποτελεί ολόκληρο σύμπλεγμα η γυναίκα με το παιδί και δίπλα συμβολική απεικόνιση της Ελύμπου με τον ναό της Κοίμησης να ξεχωρίζει. Αγναντεύει το πέλαγος και αναμένει τον ξενιτεμένο να φανεί από το πέλαγο …

Στο λιμάνι του Διαφανίου πιάνει και το πλοίο της γραμμής, αλλά κυρίως τα μικρά καΐκια με τους τουρίστες που επιθυμούν να επισκεφθούν με αυτό τον τρόπο το χωριό και όχι χρησιμοποιώντας το οδικό δίκτυο, το οποίο ακόμα παραμένει προβληματικό, παρά τις πρόσφατες βελτιώσεις…Γευματίσαμε εκεί, όσοι θέλαμε, και αναχωρήσαμε με το πούλμαν για μια απογευματινή και συμπληρωματική βόλτα πάλι στην Όλυμπο, όπου κάποιοι γευμάτισαν κιόλας, ενώ άλλοι έκαναν τα ψώνια τους, ήπιαν καφεδάκι, έκαναν βόλτες ως τους μύλους και στα σοκάκια.Πάνω από 80 οι ανεμόμυλοι μέσα στο χωριό αλλά και ψηλά στο βουνό, ενώ πάμπολλα είναι και τα γραφικά ναῢδρια. Πολλά από τα σπίτια της Ελύμπου ήταν κλειστά, λόγω της εξωτερικής, κυρίως, μετανάστευσης στην Αμερική, τον Καναδά, την Αυστραλία … Πιάσαμε και την κουβέντα με ντόπιους και μιλήσαμε και για τα έθιμά τους, για τον κανακάρη και την κανακαριά, το έθιμο των επτά, τα οποία τηρούνται σε μεγάλο βαθμό και σήμερα.

Αναχωρήσαμε μετά από τη διπλή επίσκεψη στο φημισμένο αιγαιοπελαγίτικο χωριό για τα Πηγάδια. Ξεκουραστήκαμε και βγήκαμε για βόλτες, ψώνια και φαγητό στο λιμάνια και στα δρομάκια της πόλης, η οποία ουσιαστικά δεν έχει παρά ελάχιστο παραδοσιακό στοιχείο στη δόμησή της … Ψηλά πάνω στον μερικώς  φωταγωγημένο “Βούνο”, στο Ποσί, τον χαμηλό λόφο στη νότια άκρη της πόλης, φανταζόμαστε την κατερειπωμένη και καταπατημένη πλήρως ακρόπολη, το αρχαίο Ποσείδιον.

Την Παρασκευή, 6 Ιουλίου, φύγαμε με το πούλμαν για τα κεντρικά χωριά του νησιού, περνώντας από την απέραντη παραλία του Βρόντη και την παλαιοχριστιανική βασιλική της Αγ. Φωτεινής, στην Άφωτη. Την επισκέφθηκαν περπατώντας κάποιοι φίλοι στο διάστημα της παραμονής μας στο νησί, γιατί δεν ήταν και μακρινή η απόσταση…

Σταματήσαμε έξω από τη μεσαιωνική πρωτεύουσα και πνευματικό κέντρο της Καρπάθου, το Απέρι, που αποτελεί έδρα της Μητρόπολης. Αθέατο από τη θάλασσα, χτίστηκε στα δύσκολα χρόνια του Μεσαίωνα, με τις πειρατικές επιδρομές, στις πλαγιές αρχαίου και βενετσιάνικου κάστρου, όταν οι κάτοικοι του Ποτιδαίου αποσύρθηκαν στο εσωτερικό του νησιού. Μια καταπράσινη ρεματιά χωρίζει το Απέρι στα δύο, ενώ μια γέφυρα ενώνει τις δυο πλαγιές.

Ανηφορίσαμε ως το καταπράσινο ορεινό χωριό με τα ανακαινισμένα αρχοντόσπιτα και την εκκλησία της Παναγίας (1855), την οποία επισκεφθήκαμε, αφού μας έδωσε τα κλειδιά ο ιερέας. Η ζέστη αλλά και ο περιορισμένος χρόνος που διαθέταμε δεν μας επέτρεψαν παρά μια μικρή βόλτα στα δροσερά κι ασβεστωμένα σοκάκια και κάποιες φωτογραφίες στη ρεματιά και τη βρύση του χωριού.Προσπεράσαμε τη Βωλάδα και το αμέσως επόμενο Όθος, για να βρεθούμε στις Πυλές, το μικρότερο χωριό του νησιού. Εκεί ξεναγηθήκαμε στο αγροτόσπιτο- λαογραφικό μουσείο του χωριού, με τα πολλά και χαρακτηριστικά εκθέματά του, το αλωνάκι, το μικρό μαντρί του με κοτούλες και κατσικάκια από τη φιλόξενη, Σέρβα στην καταγωγή, ξεναγό μας. Η ίδια μας οδήγησε έπειτα μέσα από τα σοκάκια του χωριού, με τα μικρά σπιτάκια και τις ασβεστωμένες και λουλουδιασμένες αυλίτσες, στις οποίες είχαμε την ευκαιρία να δούμε και να γνωρίσουμε για λίγο κάποιους κατοίκους του. Καταλήξαμε στα κατάστημα του Συλλόγου, όπου κάναμε μικρές αγορές – τοπικά και χειροποίητα προϊόντα.

Παραλάβαμε κι όσους παρέμειναν στο καφενεδάκι των Πυλών και κατηφορίσαμε προς τα δυτικά και νότια του νησιού. Είχε φτάσει ήδη η ώρα για το μπάνιο μας και το απάνεμο Φοινίκι, λιμανάκι, απ΄όπου ξεκινούν επίσης καῒκια για Κάσο. Όταν η πείνα θέριζε το νησί, από το λιμανάκι αυτό ξεκίνησε στις 10 Οκτωβρίου του 1944 μια βάρκα στην οποία επέβαινε 7μελής αποστολή των επαναστατημένων Καρπαθίων, η Immacolata ή Κάρπαθος, όπως μετονομάστηκε), για την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, με σκοπό να παραδώσει το μήνυμα της Καρπαθιακής Επανάστασης στην εξόριστη Ελληνική Κυβέρνηση του Καΐρου.

Επέστρεψαν στις 17 Οκτωβρίου με δύο συμμαχικά αντιτορπιλικά, κάτι που σήμανε την απελευθέρωση του νησιού. Στην παραλία το σχετικό μνημείο θυμίζει στον επισκέπτη την ηρωική αυτή πράξη.

Φουρτουνιασμένη η θάλασσα στα δυτικά, αλλά το μικρό και χαριτωμένο Φοινίκι μας πρόσφερε μια φιλόξενη παραλία και καλό φαγητό στις ταβέρνες του μετά το μπανάκι μας. Λένε πως η ονομασία του οικισμού έχει να κάνει με την πιθανή παρουσία των Φοινίκων, στα χρόνια εκείνα που επικρατούσαν στη Μεσόγειο θάλασσα… Είχαν προηγηθεί οι Μινωίτες στη θαλασσοκρατία, οι οποίοι επίσης έχουν αφήσει τα σημάδια τους στο νησί. Βεβαίως, μετά τους Μινωίτες στο νησί ήρθαν Μυκηναίοι και Δωριείς, γύρω στα 1.000 π.Χ. Αρχαιολογικά ευρήματα από αυτές τις περιόδους υπάρχουν διάσπαρτα στο νησί και φιλοξενούνται επίσης στο Αρχαιολογικό Μουσείο της πόλης των Πηγαδίων.

Νοτιότερα του οικισμού και πολύ κοντά του βρίσκεται η Αρκάσα, την οποία ήδη διακρίναμε από το Φοινίκι, καθώς κολυμπούσαμε. Εδώ υπήρχε η μία από τις 4 αρχαίες πόλεις της Τετράπολης της Καρπάθου, η Αρκέσεια ή Αρκεσία. ΟΙ άλλες ήταν το Ποσείδιον, ταυτιζόμενο μάλλον με τα Πηγάδια, η Βρυκούς και η Νίσυρος ή Σάρος, στη νησίδα της Σαρίας.Η Αρκάσα, από τα πιο δημοφιλή τουριστικά κέντρα της Καρπάθου εντυπωσιάζει με τη χερσόνησό της, το Παλαιόκαστρο και την Αγ. Σοφία, το μικρό εκκλησάκι που χτίστηκε πάνω στα θεμέλια της παλαιοχριστιανικής βασιλικής της Αγ. Αναστασίας του 5ου αι. μ.Χ. με τα υπέροχα ψηφιδωτά. Πάνω στον λόφο ήταν χτισμένη η ακρόπολη του Παλαιοκάστρου, με οχύρωση αρχαϊκών και πύργους κλασικών και ελληνιστικών χρόνων, με δεξαμενές και άλλα κτήρια. Τα θεμέλια 3κλιτης παλαιοχριστιανικής βασιλικής υπάρχουν κι εκεί πάνω.

Δυο λιμάνια διέθετε η αρχαία και βυζαντινή πόλη, δείγμα της ακμής που γνώρισε. Εξάλλου, από τις 20 συνολικά παλαιοχριστιανικές βασιλικές που υπήρχαν στο νησί μπορεί κανείς να συμπεράνει τη μεγάλη ακμή του νησιού κατά τον 5ο και 6ο αι. μ.Χ., ευημερία που συνεχίστηκε και ως τον 7ο αι, οπότε άρχισαν οι πειρατικές επιδρομές, καταλήφθηκε η Κρήτη από Άραβες, στα 824, κι έγινε μετοίκηση των κατοίκων στα ενδότερα του νησιού. Όταν όμως ο Νικηφόρος Φωκάς απελευθέρωσε την Κρήτη στα 961 μ.Χ., όλα τα αιγαιοπελαγίτικα νησιά, μαζί κι η Κάρπαθος, γνώρισαν καλύτερες μέρες …

Στο νοτιότερο από τα 2 λιμάνια της Αρκάσας βρίσκεται σήμερα μία από τις καλές παραλίες της δυτικής πλευράς του νησιού, αυτή του Αγ. Νικολάου.Επιστρέψαμε μέσα από το ιστορικό χωριό των Μενετών στα Πηγάδια, ξεκουραστήκαμε λίγο και, κατά τις 6:30 με 7 το απόγευμα, αρκετοί από εμάς φύγαμε με ταξί ή με τα πόδια για την Αγία Κυριακή, γύρω στα 3 χλμ. από την πρωτεύουσα. Βρίσκεται σε μια τοποθεσία με πανοραμική θέα προς το πέλαγος, σε έναν βράχο πυργωμένο, σε μέρος δροσερό και καταπράσινο, γεμάτο πεύκα, που σ΄εκείνο το σημείο γλίτωσαν από πυρκαγιές, ευτυχώς …

Έγινε πανηγυρικός εσπερινός με παρουσία ιερέων και του Μητροπολίτη και ακολούθησε αρτοκλασία και κέρασμα των παρευρισκόμενων πιστών, που είχαν συρρεύσει από νωρίς. Φύγαμε με ταξί κάποιοι αλλά και με τα πόδια, γύρω στους 15, οι οποίοι καταλήξαμε στα Πηγάδια μετά από μιάμιση ώρα περίπου. Στον δρόμο σταματήσαμε στον Άγιο Ζαχαρία για νυχτερινή παρατήρηση των άστρων με “δάσκαλο” τον Ηλία! Η ωραιότατη αυτή νυχτερινή πεζοπορία με τους φακούς στα χέρια μας άρεσε τόσο πολύ, που είπαμε να την καθιερώσουμε σε κάθε εκδρομή μας! Και δεν άργησε πολύ η ώρα για την αμέσως επόμενη…

Σάββατο, 7 Ιουλίου, στις 9 το πρωί, επισκεφθήκαμε το μικρό, συνοπτικό και συνάμα πολύ ενδιαφέρον Αρχαιολογικό Μουσείο της Καρπάθου, με τον ακόμα πιο ενδιαφέροντα φύλακά του, ο οποίος με μεγάλη προθυμία μας ξενάγησε στις 3 αίθουσές του. Στις προθήκες εκτίθενται αντικείμενα ήδη από τα νεολιθικά χρόνια, όπως ένα γυναικείο ειδώλιο, έργα από την εποχή που οι Μινωίτες και οι Μυκηναίοι κατοίκησαν στο νησί, τόσο στα Πηγάδια, όσο και στο Παλαιόκαστρο της Αρκάσας και αλλού ( αγγεία, όπλα, κοσμήματα,  ταφικά κτερίσματα κ.ά.). Το ξενοδοχείο μας βρισκόταν δίπλα σε κεραμικά εργαστήρια των τελευταίων. Κάποια ευρήματα προέρχονται κι από την ακρόπολη της Καρπάθου, όπου μεταξύ των άλλων υπήρχε και ιερό της Αθηνάς. Από την εποχή που η Κάρπαθος ανήκε στην αθηναϊκή συμμαχία βρέθηκαν αττικά αγγεία στο νησί και από τα ελληνιστικά και ρωμαϊκά χρόνια εκτίθενται επίσης στο μουσείο διάφορα αντικείμενα. Στην αίθουσα την αφιερωμένη στα πρώτα βυζαντινά αλλά και στα κατοπινά μεσαιωνικά χρόνια είδαμε αρχιτεκτονικά και γλυπτά μέλη κυρίως από τις πολλές βασιλικές που υπάρχουν στο νησί.Στις 10:30 αναχωρήσαμε για τις Μενετές, το μεσαιωνικό χωριό, όπου κάναμε πρώτα μια στάση, για να δούμε το μνημείο που έχει ανεγερθεί σε ένα περίοπτο σημείο, στην άκρη του χωριού και με πανοραμική θέα προς τα Πηγάδια και ολόγυρα σε άλλα μέρη, για να θυμίζει ότι από το χωριό αυτό ξεκίνησε η εξέγερση κατά των Γερμανών, στις 5 Οκτωβρίου του 1944. Οι κάτοικοι των Μενετών ήταν οι πρώτοι από όλους τους Δωδεκανήσιους που κήρυξαν την ένωση με την Ελλάδα, η οποία πραγματοποιήθηκε τελικά επίσημα το 1948. Φωτογραφηθήκαμε στο μνημείο, απολαύσαμε την υπέροχη θέα και επισκεφθήκαμε έπειτα τον ναό της Κοίμησης, του 19ου αι. μέσα στο χωριό.

Είναι η πιο διάσημη εκκλησία της Καρπάθου, λόγω του σημείου που βρίσκεται, πάνω σε ψηλό βράχο, που ξεχωρίζει ακόμα κι από τα Πηγάδια χαμηλά. Πέρα από τη μαγεία που προσθέτει στον ναό η θέση του, το εσωτερικό επίσης σε εντυπωσιάζει με την εξαιρετική διακόσμηση, την οροφή με τα σταυροθόλια, τον άμβωνα και το υπερώο. Μας ξενάγησε η χειμαρρώδης κ. Ειρήνη με πολύ παραστατικό τρόπο, αφού μας απάγγειλε κιόλας δικές της ποιητικές συνθέσεις για το αγαπημένο της χωριό… Απέναντι το κυβιστικό χωριό, με την πλούσια επίσης μουσική παράδοση, με τα πολύχρωμα σπίτια έδινε μια χαρούμενη νότα στον λόφο, ευχάριστη για το μάτι! Κατηφορίσαμε προς το σημείο, όπου μας ανέμενε το λεωφορείο μας, αφού κάναμε … ένα τιμητικό προσκύνημα στον πλούσιο φούρνο του χωριού, αγοράζοντας όλων των ειδών τα καρπάθικα κουλούρια, τα “ψιλοκούλουρα”!

Πήραμε τον δρόμο προς Αρκάσα, Φοινίκι, Λευκό με προορισμό το ρομαντικό Μεσοχώρι. Πευκοδάση καμένα στο μεγαλύτερο μέρος της δυτικής πλευράς και τα βουνά ψηλά και γυμνά ως πάνω!

Το Μεσοχώρι ήταν ένα πανέμορφο επίσης χωριό, με ανεμπόδιστη θέα προς το πέλαγος, με παραδοσιακά καρπάθικα σπίτια με βοτσαλωτές αυλές. Στην πλατεία της εκκλησίας συναντήσαμε την πηγή με νερό που έρχεται από την Καλή Λίμνη, το ψηλότερο βουνό της Καρπάθου, στα 1.218 μ., και δροσιστήκαμε, ώστε να πάρουμε την ανηφόρα, μέσα από τα σοκάκια, προς την άσφαλτο, όπου είχε σταθμεύσει το πούλμαν.

Ήταν η ώρα για το μπάνιο μας, που είχαμε προγραμματίσει να το κάνουμε στον Λευκό. Είναι από τα δημοφιλέστερα παραθαλάσσια χωριά με αμμουδερές παραλίες και το Σώκαστρο απέναντι, νησί που κάποτε ήταν χερσόνησος, με βυζαντινά και μεσαιωνικά ερείπια.Περάσαμε πρώτα μέσα από το χωριό, είδαμε στη ρεματιά το εκκλησάκι του Αγ. Γεωργίου, του 13ου αι., εντοπίσαμε και την πινακίδα που θυμίζει ότι εκεί κοντά υπάρχουν απομεινάρια της Ρωμαϊκής δεξαμενής και κατηφορίσαμε προς τον Κάτω Λευκό με τις πολλές παραλίες του. Ήδη από την εποχή των Ρωμαίων είχε γίνει εκμετάλλευση των υδάτων της Καλής Λίμνης! Φαίνονται σήμερα τα ίχνη του δρόμου των αγωγών από μακριά ακόμα!

Το λεωφορείο μας άφησε έξω από τον παραθαλάσσιο οικισμό και περπατήσαμε ως την πρώτη απάνεμη παραλία, όπου κολυμπήσαμε και γευματίσαμε στη συνέχεια.

Μετά το μπάνιο μας ανηφορίσαμε προς τη γραφική Σπόα, με την πανέμορφη θέα προς τις δύο πλευρές του νησιού, μια και βρίσκεται στο πιο στενό σημείο του. Όσοι δεν είχαν φάει μέχρι τότε τίμησαν δεόντως τις περίφημες παστές σποῒτικες σαρδέλες-μένουλες και άλλα μεζεδάκια του χωριού. Περνώντας από την πηγή και τις γούρνες για το πλύσιμο των ρούχων, φτάσαμε ως την εκκλησία του Αγ. Γεωργίου και το μνημείο των εκτελεσθέντων του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου στη μικρή πλατεία δίπλα και επιστρέψαμε στα καφενεδάκια. Αφού ήπιαμε και οι λοιποί το καφεδάκι μας, το καρπάθικο αναψυκτικό μας, φάγαμε κι ένα υποβρύχιο, επιστρέψαμε στο πούλμαν, παίρνοντας τον δρόμο προς Πηγάδια από την ανατολική πλευρά του νησιού.

Το βράδυ άλλη μια βόλτα στην πρωτεύουσα, φαγητό και ξεκούραση, όχι όμως για όλους. Καμιά 12αριά φίλοι πήραν ταξί και ανέβηκαν ως το Απέρι, όπου παρουσιάστηκε το έθιμο του Κλήδονα στην πλατεία Ομονοίας, από τον  Πολιτιστικό και Εξωραϊστικό Σύλλογο Απερίου Καρπάθου ” Η ΟΜΟΝΟΙΑ” στη Μέσα Βρύση. Λίγα λόγια για το έθιμο:

«Την παραμονή του Αϊ-Γιαννιού, οι ανύπαντρες κοπέλες φέρνουν από την πηγή το «αμίλητο νερό». Επιστρέφοντας στο σπίτι με τη στάμνα δεν πρέπει να μιλήσουν και να απαντήσουν σε κανέναν εξ ού και «ήπιες το αμίλητο νερό». Κατά το έθιμο του Κλήδονα, το νερό μπαίνει σε πήλινο δοχείο, στο οποίο η κάθε κοπέλα ρίχνει ένα αντικείμενο (μήλο πράσινο ή κόκκινο, κόσμημα, κλειδί κ.α.), το λεγόμενο ριζικάρι. Στη συνέχεια το δοχείο σκεπάζεται με κόκκινο ύφασμα, το οποίο δένεται γερά με ένα κορδόνι («κλειδώνεται») και τοποθετείται έξω στην ταράτσα. Εκεί παραμένει όλη τη νύχτα υπό το φως των άστρων. Οι κοπέλες επιστρέφουν ύστερα στα σπίτια τους. Λέγεται ότι τη νύχτα αυτή θα δουν στα όνειρά τους το μελλοντικό τους σύζυγο».Δεν ξέρω αν κάποιες ανύπαντρες είδαν το βράδυ όνειρο αλλά περάσαμε πολύ ωραία γιατί όλοι μαζί αποφασίσαμε να γυρίσουμε στα Πηγάδια με τα πόδια κάνοντας νυχτερινή βόλτα. Μια υπέροχη 2ωρη βραδινή βόλτα με φεγγαράκι, κάνοντας αστεία, τραγουδώντας και στις στάσεις μας παρατηρώντας τα άστρα στον ουρανό. Κουρασμένοι πήγαμε κατευθείαν για ύπνο.

 Κυριακή, 8 Ιουλίου, στις 8:30 π.μ. μπήκαμε στο καραβάκι που θα μας πήγαινε στη Σαρία, μετά κι από μια στάση στο Διαφάνι. Η Σαρία είναι το νησάκι βόρεια της Καρπάθου και χωρίζεται από αυτήν με έναν ρηχό πορθμό πλάτους 100 μ., τον οποίο μπορούν να διαπλεύσουν μόνο μικρά σκάφη. Εδώ στην αρχαιότητα βρισκόταν η αρχαία Νίσυρος, η μία από τις 4 πόλεις της Καρπαθιακής Τετράπολης. Το νησί είναι διάσπαρτο από αρχαία μνημεία, ερείπια και υπολείμματα αρχαίων οικισμών, ενώ αποτέλεσε και ορμητήριο Σαρακηνών πειρατών. Το αρχαίο όνομα του νησιού ήταν Σάρος. Στο μεγαλύτερο μέρος του 19ου αι. αποτέλεσε τον τροφοδότη της Ολύμπου, αφού εκεί ήταν οι καλλιέργειές του, οι στάβλοι τους και τα αλώνια των κατοίκων του χωριού. Στον οικισμό που έφερε το όνομα Άργος μπορεί ο σημερινός επισκέπτης να τα δει όλα αυτά.

Όταν το καραβάκι “έπιασε” στα λεγόμενα “Παλάτια”, έναν μικρό όρμο με γαλαζοπράσινα κρυστάλλινα νερά, οι πεζοπόροι έφυγαν αμέσως για το μονοπάτι που περνά μέσα από το φαράγγι, που οι ντόπιοι αποκαλούν “ποταμό του Έντι”. Ανηφορίζοντας τα λαξευμένα υποτυπωδώς σκαλάκια, πατώντας πάνω σε κροκάλες και διάφορες πέτρες, αριστερά και δεξιά είχαμε θεόρατα βράχια με μεγάλες σπηλιές που σκάβουν τα τοιχώματα των αντικριστών πλευρών του φαραγγιού. Στον πυθμένα του ο ξεροπόταμος και πάνω ο μεσημεριάτικος ήλιος, αλλά ευτυχώς ένα δροσερό αεράκι μας επέτρεπε να ανεβαίνουμε χωρίς μεγάλη δυσφορία, ώσπου να φτάσουμε στην έξοδο του φαραγγιού. Σε λίγη ώρα αντικρίζαμε τον  πανέμορφο πετρόχτιστο ( ακατοίκητο σήμερα ) οικισμό του Άργους και ολόγυρα τις ξερολιθιές που κάποτε όριζαν τα εγκαταλειμμένα πλέον χωράφια.Διασχίσαμε τον οικισμό και ακολουθήσαμε μια ανηφορική ελικωτή διαδρομή στον γειτονικό λόφο ως την κορφή και μέχρι το μικρό εκκλησάκι του Αγ. Ζαχαρία. Στέκει μόνο του στο φρύδι του βουνού και αγναντεύει κάτω τα Παλάτια και όλη την ανατολική πλευρά του νησιού. Σταματήσαμε για λίγο, φωτογραφίσαμε και φωτογραφηθήκαμε, δροσιστήκαμε με το νερό του πηγαδιού που υπάρχει εκεί ψηλά (ναι!) και, αφού δεν υπήρχε από εκεί μονοπάτι, για να κατέβουμε, επιστρέψαμε από τον ίδιο δρόμο.

Στον γυρισμό είχαμε την ευκαιρία να τριγυρίσουμε μέσα στον οικισμό του Άργους, να παρατηρήσουμε τα σπίτια, να μπούμε σε κάποια ερειπωμένα, να διαπιστώσουμε ότι μερικά ίσως κατοικούνται σε έναν βαθμό περιστασιακά, ότι διαθέτουν και πηγαδάκια, δεξαμενές αυτοσχέδιες για τη συλλογή του βρόχινου νερού, φούρνους εξωτερικά, πλακόστρωτα δρομάκια, μικρές πλατείες και τα αλωνάκια δίπλα τους. Διαπιστώσαμε ότι στο χτίσιμο των σπιτιών έχουν χρησιμοποιηθεί λίθοι και αρχιτεκτονικά μέλη από αρχαιότερες δομικές κατασκευές. Εξάλλου κάπου εκεί στο οροπέδιο πρέπει να βρισκόταν η αρχαία Νίσυρος, λένε. Κοντά σε κάποιο σπίτι και μια στριφογυριστή αιωνόβια ελιά, γερμένη προς τη μια μεριά από τον άνεμο, καλλιτέχνημα σχεδόν, μας τράβηξε ιδιαίτερα την προσοχή!

Με έντονες εντυπώσεις από τον άγριο και βραχώδη τόπο και με πολλές σκέψεις κατηφορίσαμε πάλι μέσα από το φαράγγι, παρέα με πολλούς Ιταλούς περιπατητές, ώσπου φτάσαμε κάτω στον όρμο. Λίγο πριν πλησιάσουμε τη θάλασσα, λοξοδρομήσαμε σε ένα μικρό πέρασμα που οδηγούσε στην Αγία Σοφία, το μικρό εκκλησάκι που έχει χτιστεί πάνω σε παλαιότερη παλαιοχριστιανική εκκλησία, από την οποία διακρίνονται σήμερα το σύνθρονο στην αψίδα του Ιερού και διάσπαρτα κάποια αρχιτεκτονικά μέλη, κιονόκρανα και τμήματα κιόνων, κυρίως. Πέσαμε κι εμείς στο νερό, να δροσιστούμε από το περπάτημα, ενώ οι υπόλοιποι φίλοι μας είχαν σχεδόν τελειώσει το μπάνιο τους και είχαν πάει για φαγητό στο καῒκι. Από πάνω μας, κι από τις δυο πλευρές του όρμου τα μικρά θολωτά κτίσματα, που λένε πως ήταν σπίτια Σαρακηνών πειρατών, μας κοιτούσαν με τα μικρά παραθυράκια-ματάκια τους ως περίεργα όντα από το μέλλον! Όντως εντυπωσιακά και για το πλήθος τους ακόμα !Αφού ντυθήκαμε παίρνοντας τα πράγματά μας από εκεί που τα είχαμε κρεμάσει, ώστε να μη τα μασουλήσουν οι κατσικούλες που κυκλοφορούσαν ελεύθερες στην παραλία, πήγαμε και οι υπόλοιποι για το φαγητό μας.Στη συμφωνημένη ώρα αναχωρήσαμε για τον Αλιμούντα, τη βορειότερη παραλία της Σαρίας, όπου επίσης κολυμπήσαμε, όσοι θέλαμε, και πήραμε τον δρόμο της επιστροφής για τα Πηγάδια, βλέποντας πάλι από μακριά πολλές όμορφες παραλίες της ανατολικής πλευράς της Καρπάθου, όπως ο Νάτης, ο Άγ. Μηνάς, ο Άγ. Νικόλαος με τον οικισμό του, η Άπελλα, η Κυρα-Παναγιά και άλλες. Ο καπετάνιος μας επιπλέον μας πέρασε από τον δίαυλο μέσα στον όρμο του Γιάπλου, στον οποίο υπάρχει η εκκλησία του Αγ. Σπυρίδωνα. Στο σημείο αυτό έφταναν κάποτε τα καῒκια που έρχονταν φορτωμένα με τα ζωντανά των Ολυμπιτών, τα οποία περνούσαν κολυμπώντας στα ρηχά νερά του διαύλου.

Το βράδυ, μετά την ξεκούραση, βόλτες, φαγητό, παγωτάκι, ποτάκι και … ύπνο.

Δευτέρα, 9 Ιουλίου, και στις 9 βρισκόμαστε πάλι σε πλοίο, σύγχρονο και ταχύπλοο αυτή τη φορά, για να δούμε και τη γειτονική Κάσο, τη μικρούλα!

Σε μιάμιση ώρα φτάναμε στο Φρυ, την πρωτεύουσα και το μοναδικό λιμάνι του νησιού, και σε λίγο επιβιβαζόμαστε στο δημοτικό λεωφορείο για μια βολτίτσα στα άλλα 4 χωριουδάκια του νησιού, την Αγία Μαρίνα, το Αρβανιτοχώρι, το Πόλι και την Παναγία. Επειδή το λεωφορείο είναι μικρό, κάναμε “με δόσεις” αυτή τη βόλτα, για να αποκτήσουμε μια κάποια εικόνα για το ιστορικό νησί, αυτό που λόγω του “ενοχλητικού” για τους κατακτητές στόλου που διέθετε γνώρισε τη θηριωδία των Τούρκων τον Ιούνιο του 1824. Να μην ξεχάσουμε κιόλας να πούμε ότι οι κάτοικοί του βοήθησαν κατά πολύ στα έργα διάνοιξης της Διώρυγας του Σουέζ και βοήθησαν επίσης αρκετά τη βιομηχανία και τη ναυτιλία της Σύρου.Στη βόλτα με το λεωφορειάκι μπορέσαμε να δούμε λίγο το αρχοντοχώρι της Κάσου, την Αγ. Μαρίνα, στο Πόλι, την αρχαία πρωτεύουσα, το ερειπωμένο κάστρο και τις Έξι Εκκλησιές στο χωριό Παναγία. Αυτές είναι χτισμένες  η μία κολλητά στην άλλη, έχουν πλέον κοκκινοβαμμένους τους τρούλους τους και είναι αφιερωμένες σε διαφορετικό άγιο. Κοντά σε αυτά τα 6 γραφικά εκκλησάκια, που χτίστηκαν, λέει, για να εκδιωχθούν τα 6 ξωτικά που ζούσαν εκεί, σύμφωνα με την παράδοση, και στην πλατεία του χωριού υπάρχει κι άλλη μια παλιά εκκλησία του 1770, η “Παναγιά του Γιώργη”, με μια ανάγλυφη επιγραφή στο υπέρθυρο. Επίσης, βρεθήκαμε στην αυλή της “Πέρα Παναγιάς”, όπως λέγεται η εκκλησία με τη σαρκοφάγο, που κάποτε φιλοξενούσε τα οστά της Οσίας Κασσιανής. Δυστυχώς η εκκλησία ήταν κλειστή και δεν μπορέσαμε να μπούμε μέσα.

Το χωριό Παναγία είναι σε πολύ κοντινή απόσταση από τον Φρυ κι έτσι μερικοί κατέβηκαν με τα πόδια στη θάλασσα.

Στην παραλία της Κοφτερής, πολύ κοντά στο Φρυ, “είχαν στρατοπεδεύσει” από νωρίς, κάτω από τα δροσερά αρμυρίκια, πολλοί φίλοι και απόλαυσαν εκεί το μπάνιο τους, ενώ στον κοντινό Εμποριό, κολύμπησαν και γευμάτισαν αρκετοί επίσης. Είναι μικρό θέρετρο και παλιό λιμάνι με ωραία παλιά πετρόχτιστα σπίτια και την εκκλησία της Γέννησης της Θεοτόκου, τη χτισμένη στα ερείπια παλαιοχριστιανικής βασιλικής με βαπτιστήριο.

Μέσα στο Φρυ κάναμε κάποιες βόλτες και είδαμε πολλά καπετανόσπιτα, αρχοντικά με λουλουδιασμένες και βοτσαλωτές αυλές, αληθινά κομψοτεχνήματα μερικές φορές, λευκοβαμμένα σπιτάκια, πλακόστρωτα σοκάκια και κυρίως … φιλόξενους και ευγενικούς ανθρώπους. Μπήκαμε και στην εκκλησία του Αγ. Σπυρίδωνα και στα μαγαζάκια πλάι στην Μπούκα με τις ψαρόβαρκες, σπάνιο δείγμα πειρατικού καταφυγίου, ήπιαμε το καφεδάκι μας και δοκιμάσαμε ντόπια γλυκίσματα και μεζεδάκια. Λιγοστοί φίλοι επέλεξαν να κάνουν το μπάνιο τους στην παραλία Μάρμαρα στο απέναντι νησάκι Αρμάθια, αφού πήραν το καραβάκι στη μία η ώρα από το Φρυ. Πέρασαν υπέροχα, καθώς μάθαμε, σε μια ερημική και κατάλευκη παραλία, σχεδόν εξωτική…

Στις 6 το απόγευμα φύγαμε για Πηγάδια, ικανοποιημένοι από τη σύντομη επίσκεψή μας στο νοτιότερο νησί των Δωδεκανήσων, στο οποίο φεύγοντας είπαμε κι εμείς τη φράση “να σ΄εύρω”, με την οποία σε καλωσορίζουν οι Κασιώτες στο νησί τους, ελπίζοντας να ξανανταμώσουμε…Την επόμενη μέρα, Τρίτη, 10 Ιουλίου, μας περίμεναν δύο από τις καλύτερες παραλίες της ανατολικής Καρπάθου, τα ‘Απελλα και η Κυρα- Παναγιά. Πρώτα κολυμπήσαμε στα υπέροχα πράσινα νερά στα Άπελλα και έπειτα με το πούλμαν βρεθήκαμε στην ακόμα καλύτερη και πιο γραφική παραλία της Κυρα-Παναγιάς, εξαιτίας της μαγικής αμμουδιάς της. Είναι η πιο φωτογραφημένη παραλία της Καρπάθου! Στη γραφικότητα του τοπίου συμβάλλει κατά πολύ ο μικρός οικισμός με το μικρό ασβεστωμένο εκκλησάκι της Παναγίας με τον κόκκινο τρούλο.Εκεί γευματίσαμε κιόλας, όσοι φυσικά θέλαμε, αφού απολαύσαμε ένα εξαιρετικό μπάνιο. Επιστρέψαμε στα Πηγάδια για λίγη ξεκούραση μόνο, γιατί στις 6:45 φύγαμε για το Όθος, το πιο ορεινό χωριό της Καρπάθου, στα 510 μ., χωριό χτισμένο αμφιθεατρικά, με θέα προς τα Πηγάδια. Επισκεφθήκαμε πρώτα το Λαογραφικό Μουσείο, με ξεναγό μας τη Ρούλα, ένα ολοκληρωμένο παραδοσιακό καρπάθικο σπίτι, με τον υπερυψωμένο σουφά, το κελάρι από κάτω, τα πανέμορφα χρωματιστά πιάτα στους τοίχους, το δάπεδο, τον συμβολικό “στύλο” του σπιτιού, το δωματιάκι για τους παππούδες της οικογένειας, την αυλίτσα…

Κάναμε τις βόλτες μας στα σοκάκια του χωριού, είδαμε το εγκαταλειμμένο πλέον Δημοτικό Σχολείο, την πηγούλα από τον 17ο αι. κάτω από την εκκλησία, όμορφα σπίτια και δρομάκια κι είχαμε την τύχη να μας καλέσουν μέσα σ΄ένα σπίτι, όπου είχαν απλώσει στους τοίχους τα προικιά της νύφης, για να τα δουν οι καλεσμένοι στον γάμο που θα γινόταν σε λίγες μέρες… Μας κέρασαν κιόλας!

Το δείπνο μας δόθηκε στην ταβέρνα του χωριού, όπου δοκιμάσαμε παραδοσιακά πιάτα, όπως οι μακαρούνες, τα ντολμαδάκια, το στιφάδο κ.ά. με τη συνοδεία του γλυκού καρπάθικου κρασιού. Φύγαμε για το ξενοδοχείο μας κατά τις 10:30 μ.μ. για ξεκούραση και ύπνο, εν όψει της επόμενης και τελευταίας ημέρας μας στο νησί…

Τετάρτη πρωί, 11 Ιουλίου, πήγαμε για μπάνιο στην κοντινή Αμμοοπή, μια και δεν είχαμε πολύ χρόνο, αφού το μεσημέρι θα αναχωρούσε η ομάδα που θα επέστρεφε με πλοίο στον Πειραιά. Πανέμορφο το τοπίο, με αμμώδεις και βοτσαλωτές παραλίες, μικρές και μεγαλύτερες, με ρηχά νερά, προστατευμένες από τον αέρα. Στο πλάι τους έχει διαμορφωθεί κι ένα μονοπατάκι που οδηγεί ως την Πέρα Άμμο και τον οικισμό Λακκί. Φεύγοντας από εκεί έπειτα από δυο ωρίτσες, κάναμε και το προσκύνημά μας στο εκκλησάκι των Αγ. Αποστόλων που κοσμεί το μικρό λοφάκι στο κέντρο του οικισμού, δίπλα στη θάλασσα.

Επιστρέψαμε στο ξενοδοχείο, πήραμε τις βαλίτσες μας και με το πουλμανάκι κατεβήκαμε στο λιμάνι, όσοι ταξιδεύαμε με το πλοίο, ενώ το πρωί της ίδιας μέρας είχε ήδη αποχωρήσει μια μικρή ομάδα με το αεροπλάνο.

Οι υπόλοιποι αναχώρησαν το απόγευμα της ίδιας μέρας με το αεροπλάνο, αφού πέρασαν τις ώρες που απέμεναν κάνοντας τις τελευταίες τους βόλτες στα μαγαζάκια της Καρπάθου για ψώνια. Στις 17.00 μας πήρε το πούλμαν και μας πήγε στο αεροδρόμιο  για να πάρουμε αργότερα το αεροπλάνο.Επιστρέψαμε σπίτι μας έχοντας πραγματοποιήσει, οι περισσότεροι τουλάχιστον, ένα όνειρο χρόνων, το ταξίδι σ΄αυτά τα δυο μακρινά νησιά, που είχαν τελικά πολλά να μας δώσουν και να μας πουν…χάρη στον Φυσιολάτρη το όνειρο αυτό έπαψε να είναι άπιαστο!