Από αρκετά χρόνια σκεφτόμασταν να επισκεφτούμε το βουνό Γράμμο και τελικά φέτος το καλοκαίρι τα καταφέραμε. Στις αρχές Αυγούστου  με ένα πούλμαν σχεδόν γεμάτο ξεκινήσαμε να πραγματοποιήσουμε το όνειρό μας και να ανέβουμε  στο Γράμμο που πάρα πολλά έχουμε ακούσει για αυτόν.         

Ο Γράμμος είναι το τέταρτο ψηλότερο βουνό της Ελλάδας μετά τον Όλυμπο 2917μ, τον Σμόλικα 2637μ.και τον Βόρα(Καϊμακτσαλάν) 2524μ., με την υψηλότερη κορυφή του -την Τσούκα Πέτσικ- να φτάνει σε υψόμετρο 2.521 μέτρα. Άλλες υψηλές κορυφές του Γράμμου είναι το Περήφανο (2.444 μ.), η Μαύρη Πέτρα (2.431 μ.), η Κιάφα (2.395 μ.), η Επάνω Αρένα (2.196 μ.), ο Γκέσος (2.163 μ.) κ.α. 

Είναι  ένα ομαλό βουνό στο μεγαλύτερο μέρος του με πλούσια δασική βλάστηση με έλατα στα χαμηλά και αλπικά λιβάδια όσο πλησιάζουμε στην κορυφή. Το βουνό διαρρέουν  άφθονα νερά που τρέχουν σε όλες τις  πλαγιές του και έχει τρεις μεγάλες  αλπικές λίμνες κοντά στις  ψηλές κορφές του, τη μία από αυτές, την Γκιστόβα, την επισκεφτήκαμε.

Ο ορεινός του όγκος αποτελεί το βορειότερο τμήμα της οροσειράς της Πίνδου μέσα στον ελλαδικό χώρο. Σχηματίζεται από δυο κορυφογραμμές που συναντιούνται κάθετα μεταξύ τους. Η μία κορυφογραμμή οριοθετεί τα σύνορα με την Αλβανία και έχει κατεύθυνση με τις κορυφές Μαύρη Πέτρα (2.431 μ.),  Κάμενικ (2.043 μ.). Η άλλη χωρίζει τον νομό Ιωαννίνων με το νομό Καστοριάς, έχει κατεύθυνση ανατολικά με τις κορυφές Περήφανο – Γκέσο – Επάνω Αρένα – Κάτω Αρένα (2.075 μ.).Στα νότια έχει όριο τον ποταμό Σαραντάπορο, που τον χωρίζει από το όρος Σμόλικα. Μέσα σε αυτές τις κορυφογραμμές υπάρχουν  τρεις υπέροχες κοιλάδες όπου βρίσκονται μερικά απομονωμένα από τον κόσμο πανέμορφα χωριουδάκια. Η κοιλάδα της Γράμμουστας που ανήκει στο νομό Καστοριάς και εκεί βρίσκονται  οι πηγές του Αλιάκμονα, του μεγαλύτερου σε μήκος ποταμού της Ελλάδας300 χμ περίπου και χύνεται στο Θερμαϊκό κόλπο και οι κοιλάδες της Αετομηλίτσας και του Πληκατίου που ανήκουν στο νομό Ιωαννίνων, απ’ τις οποίες πηγάζει ο ποταμός Σαραντάπορος που χύνεται στο Αώο ποταμό και εκβάλουν στην Αδριατική Θάλασσα .

Στα νερά του Αλιάκμονα και του Σαραντάπορου υπάρχει μεγάλη ποικιλία ψαριών, με πιο αντιπροσωπευτικά είδη τις πέστροφες, τις μπριάνες, τους κέφαλους και τα συρτάρια. Ξεκινήσαμε την Παρασκευή πρωί από την Αθήνα και αφού πήραμε κάποιους φίλους στη διαδρομή μας από Μαλακάσα, Μαρτίνο και Καμένα Βούρλα κατευθυνθήκαμε μέσω Τρικάλων-Καλαμπάκας-Γρεβενών στο Πληκάτι Ιωαννίνων. Φτάσαμε στο ορεινό αυτό χωριό το απογευματάκι και με τα πόδια περίπου 10 λεπτά περπατήσαμε μέχρι τον ξενώνα μας το Αγριολούλουδο ενώ τα πράγματά μας φορτώθηκαν στο αγροτικό και μεταφέρθηκαν στον Ξενώνα. Το ξενοδοχείο λειτουργεί από το καλοκαίρι του 2010 κι αποτελείται από πέτρινα σπιτάκια παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, χτισμένα σε 1.350 μ. υψόμετρο. Διαθέτει 4 τρίκλινα και 4 πεντάκλινα δωμάτια με τζάκι για το χειμώνα. Η τοποθεσία όπου βρίσκεται  στους πρόποδες του Γράμμου και κοντά στο Γοργοπόταμο είναι ειδυλλιακή και σου θυμίζει Ελβετία ή Αυστρία.

Πάνω από το ξενοδοχείο φαίνονται οι πλαγιές του Γράμμου όπου μπορείς να δεις τα αγριοκάτσικα ή και αν είσαι τυχερός τη μοναδική αρκούδα που ξεχειμωνιάζει σε μια σπηλιά ανάμεσα στα βράχια σε κακοτράχαλη περιοχή. Αφού λοιπόν τακτοποιηθήκαμε στα δωμάτια ξεκινήσαμε μια εξερεύνηση της περιοχής και περπατήσαμε1-2 ώρες  κοντά στο Γοργοπόταμο. Σε όλη την περιοχή κτήματα με μηλιές, αχλαδιές κλπ παρατημένα που έδειχναν ότι πριν τον πόλεμο το ΄40 τα καλλιεργούσαν. Σήμερα συναντάς μόνο λίγα κοπάδια με αιγοπρόβατα. Το βράδυ αφού πήραμε το δείπνο μας στο εστιατόριο  καθίσαμε έξω και απολαμβάναμε την ησυχία  κάτω από τον έναστρο ουρανό.Την επόμενη μέρα, Σάββατο, αφού πήραμε το πλούσιο πρωινό μας  ξεκινήσαμε σχεδόν 40 άτομα να  κάνουμε τη διάσχιση του Γράμμου μέχρι την Αετομηλίτσα. Στην αρχή πήραμε το χωματόδρομο και αφού περάσαμε δυο ποτάμια με αρκετό νερό και πολύ λάσπη συνεχίσαμε το ανέβασμα στο Γράμμο μέσα στα έλατα.Σε δυο ώρες περίπου φτάσαμε σε μια στάνη όπου μας υποδέχτηκε μια αγέλη σκυλιών με φιλικές όμως διαθέσεις που φύλαγαν ένα κοπάδι με αγελάδες. Λίγο πιο πέρα συναντήσαμε τους υπέροχους καταρράκτες που έπεφταν από πολύ μεγάλο ύψος και καθίσαμε να τους απολαύσουμε και να φωτογραφηθούμε μαζί τους.Στο σημείο αυτό σταματάνε να φυτρώνουν έλατα και αρχίζει το αλπικό τοπίο. Η διαδρομή τώρα γίνεται αρκετά ανηφορική και ανεβαίναμε από μονοπάτια που έχουν δημιουργηθεί από τα ζώα προς το Ηρώον στρατού στο Γκέσο, που βρίσκεται στα 2160μ. περίπου. Εδώ κάποιοι κουράστηκαν και αποφάσισαν να κινηθούν περιμετρικά του Γκέσου και να κατέβουν στην Αετομηλίτσα.Οι υπόλοιποι φτάσαμε στην κορυφή όπου ο στρατός έκτισε αυτό το ηρώο μετά τη νίκη του στον εμφύλιο κατά των ανταρτών. Από εδώ είδαμε τη θέα προς τις ψηλότερες κορυφές και ύστερα πήραμε το δρόμο τον κατηφορικό δρόμο προς την Αετομηλίτσα. Κινούμαστε σε χωματόδρομο ή σε δάσος και λίγο πριν το χωριό περνάμε μια ξύλινη γέφυρα πάνω από το ρέμα «Άσπρο ποτάμι». Το μεσημέρι φτάσαμε στη πλατεία του χωριού όπου υπάρχει βρύση με κρύο νερό και ξεδιψάσαμε και καθίσαμε στις ταβερνούλες για κανένα μεζέ και καμιά μπύρα. Η Αετομηλίτσα (παλιά Δέντσικο-Ντένισκο) είναι ένα παραδοσιακό βλαχοχώρι σκαρφαλωμένο στις νότιες πλαγιές του Γράμμου σε υψόμετρο 1.450 μ. και αποτελεί ένα από τα ορεινότερα (ίσως το ορεινότερο) χωριά της Ελλάδας. Το όνομα Ντένισκο είναι σλάβικο και σημαίνει προσήλιο, που δηλώνει και τον γεωγραφικό προσανατολισμό του χωριού. Τη δεκαετία του ’30 μετονομάστηκε σε Αετομηλίτσα (Αετός και Μηλιά). Σήμερα παραμένει αυτοτελής και ανεξάρτητη Κοινότητα. Είναι καθαρά κτηνοτροφικό χωριό και με βάση την απογραφή του 2001 έχει 308 κατοίκους. Όμως, κατοικείται μόνο το καλοκαίρι, ενώ τον χειμώνα οι οικογένειες των κτηνοτρόφων κατεβαίνουν με τα κοπάδια τους κυρίως στη Λάρισα και στη Μακεδονία. Μαζί με τους κατοίκους «μετακινείται» και το κοινοτικό γραφείο. Η κοινότητα το καλοκαίρι στεγάζεται σε ένα παραδοσιακό κτίριο στην κεντρική πλατεία του χωριού, ενώ τους χειμερινούς μήνες μεταφέρεται στη Λάρισα. Από το 2004 λειτουργεί και το ΚΕΠ Αετομηλίτσας.

Οι οικισμός με το παραδοσιακό χρώμα, τα καλντερίμια, τις πλακόστρωτες πλατείες και τα πέτρινα τοιχία, ξαναχτίστηκε μετά το 1960 πάνω στα συντρίμμια που άφησε πίσω του το πέρασμα του εμφυλίου πολέμου.

Εδώ μας περιμένει το πούλμαν όπου κατά τις 17.00 αναχωρούμε από τον όχι και καλό δρόμο  γιατί σε πολλά σημεία έχει χαλάσει  και επιστρέφουμε στο Πληκάτι και με τα πόδια στο ξενοδοχείο μας( Αγριολούλουδο). Φαγητό και ξεκούραση γιατί την επομένη είχαμε να ανεβούμε στην κορυφή.

Κυριακή πρωί αφού πήραμε το πρωινό μας ξεκινήσαμε κατά τις 7.00 για την κορυφή.

Η διαδρομή μας ξεκινάει μπροστά από το χωριό ξενοδοχείο μας  το οποίο βρίσκεται σε υψόμετρο 1280 μ. και παίρνοντας το σηματοδοτημένο μονοπάτι κινούμαστε παράλληλα με τον Ξεροπόταμο, το πρώτο από τα τρία ποτάμια που κατεβαίνουν τη κοιλάδα και ενώνονται για να σχηματίσουν τον Γοργοπόταμο. Στη συνέχεια ανηφορίζουμε μέσα στο δάσος προς στο απέναντι ύψωμα.

Μόλις βγούμε στη ράχη στα 1600 μ. αρχίζουμε να ανηφορίζουμε ΒΔ με κατεύθυνση τα σύνορα. Περνάμε από παλιό φυλάκιο και φτάνουμε στη πυραμίδα των συνόρων σε υψόμετρο 1975 μ. Εδώ χωριζόμαστε σε δυο ομάδες αυτή που θα ανέβει στην κορυφή και μια μικρότερη που θα κατευθυνθεί προς το Γοργοπόταμο και αφού κάνει πορεία μέσα στο δάσος θα πάρει το ποτάμι και μετά από συνολική πορεία 6 ωρών θα καταλήξει στο Αγριολούλουδο.

Η πρώτη ομάδα  όταν φτάνουμε στα σύνορα αφήνουμε το μεγάλο μονοπάτι που μπαίνει στην Αλβανία και συνεχίζουμε ανεβαίνοντας ΒΔ κατά μήκος των συνόρων στο αλπικό τοπίο. Το χόρτο λόγω των πολλών βροχών έχει μεγαλώσει αρκετά και κάνει την πορεία μας πιο δύσκολή. Ανεβαίνουμε στη κορυφή 2250 και από εκεί, ακολουθώντας πάντα τα σύνορα, στρεφόμαστε ΒΑ. Εδώ κινούμαστε λίγο μέσα στα Αλβανικά σύνορα. Οι Αλβανοί τσοπάνηδες που συναντούμε είναι πολλοί φιλικοί και οι περισσότεροι μιλάνε Ελληνικά.

Τους χαιρετάμε και συνεχίζουμε προς  τη κορυφή Μαύρη Πέτρα (2431 μ.) περνώντας από τη δεξιά μεριά της , πατώντας πάντα πάνω στις πέτρες που έχουν κατρακυλήσει από την κορυφή και καταλήγουμε στη διακλάδωση που το ένα μονοπάτι συνεχίζει για λίμνη Γκιστόβα και Γράμμουστα και το άλλο ανεβαίνει  στη ψηλότερη κορυφή του Γράμμου, τη Τσούκα Πέτσικ (2520 μ.).

Εμείς παίρνουμε το αριστερό μονοπάτι για τη λίμνη Γκιστόβα, που βρίσκεται καμιά ώρα μακριά. Δυσκολευόμαστε να τη βρούμε γιατί είναι πολύ ψηλά και κρυμμένη πίσω από μια κορυφή. Με τη βοήθεια του GPS αλλά και ρωτώντας κάποιο βοσκό Αλβανό που βρήκαμε στο δρόμο μας που έβοσκε γύρω στα 1500 πρόβατα  φτάσαμε τελικά στη λίμνη ενώ κάποιοι κουραστήκαν και γύρισαν πίσω να ανέβουν στη κορυφή. Η λίμνη Γκιστόβα βρίσκεται στην κορυφογραμμή επάνω στα σύνορα με την Αλβανία στέκει η ψηλότερη και μεγαλύτερη σε έκταση αλπική λίμνη στην Ελλάδα με υψόμετρο 2.350 μ. Εδώ ζει ένα υδρόβιο είδος αλπικού τρίτωνα που οι ντόπιοι το αποκαλούν «ψάρι με πόδια». Πιο χαμηλά, στα 1.730 μ., στη σκιά της κορυφής Επάνω Αρένας, κρυμμένες μέσα σε δάση οξιάς βρίσκονται οι άλλες δυο λίμνες Αρένες ή Μουτσάλια. Πρόκειται για ένα σύμπλεγμα δυο μικρών αλπικών λιμνών, που επικοινωνούν μεταξύ τους με ένα ρυάκι μήκους 60 μ., και αποτελούν ένα από τα ομορφότερα ορεινά υδάτινα οικοσυστήματα της χώρας μας.

Ο Γράμμος είναι ένα βουνό ασύγκριτης οικολογικής σημασίας. Ένα σημαντικό του μέρος έχει ενταχθεί στο δίκτυο Natura 2000. Στα μεγαλύτερα υψόμετρα επικρατούν τα υποαλπικά λιβάδια, στα μεσαία τα εκτεταμένα δάση κωνοφόρων (μαύρης πεύκης και ελάτης) και οξιάς και χαμηλότερα και γύρω από τους οικισμούς δρυοδάση. Η περιοχή αυτή διατηρεί εξαίσια ενδιαιτήματα σπάνιων ειδών άγριας πανίδας, όπως του αγριόγιδου, της αρκούδας, του χρυσαετού κ.α.Εδώ στη Γκιστόβα ξεκουραστήκαμε , βγάλαμε τα παπούτσια μας και βάλαμε τα πόδια μας στο νερό να ξεκουραστούν λιγάκι. Φάγαμε ό,τι είχε ο καθένας στο σακίδιό του και ανανεωμένοι πήραμε το δρόμο της επιστροφής για να ανέβουμε στη κορυφή. Φτάσαμε στη κορυφή –Τσούκα Πέτσικ- και από εκεί παρατηρήσαμε τη θέα προς όλες τις κατευθύνσεις.

Πίσω μας βόρεια η κοιλάδα της Γράμμουστας όπου βρίσκονται και οι πηγές του Αλιάκμονα, Νότια η κοιλάδα του Πληκατίου και στο βάθος ο Σμόλικας και η Γκαμήλα , δυτικά τα σύνορα της Αλβανίας με τα κοντινά χωριά της να φαίνονται και ανατολικά το Περήφανο και η Αετομηλίτσα.

Κάναμε κατάβαση στο Πληκάτι από δυο διαφορετικά σημεία. Οι μισοί με οδηγό το Εμπεδοκλή κατέβηκαν από αριστερά στο ποτάμι μαζεύοντας και τσάι σε κάποια σημεία της διαδρομής ενώ οι υπόλοιποι συνέχισαν από την κορυφή προς το Περήφανο και βρίσκοντας τη σκάλα κατέβηκαν και αυτοί στο ποτάμι και παίρνοντας το χωματόδρομο οδηγηθήκαν όλοι στο Αγριολούλουδο. Ήταν μια υπέροχη πεζοπορία με πολύ καλό καιρό που διήρκησε γύρω στις 10 ώρες. Κουρασμένοι αλλά γεμάτοι πλέον από τα όμορφα τοπία του Γράμμου πήραμε το δείπνο μας και πήγαμε για ξεκούραση.

Την  τελευταία μέρα της επιστροφής σηκωθήκαμε χαλαρά , πήραμε το πρωινό μας και κατά τις 9.00 φορτώσαμε τα πράγματα στο πούλμαν και πήραμε το δρόμο της επιστροφής μας.

Ακολουθήσαμε την ίδια περίπου διαδρομή  και το μεσημέρι βρεθήκαμε στα Τρίκαλα. Κάναμε μια βόλτα στην όμορφη αυτή πόλη της Θεσσαλίας που την διασχίζει ο Ληθαίος ποταμός και καθίσαμε κάπου για μεσημεριανό γεύμα. Με τον καινούργιο δρόμο δεν καταλάβαμε πότε φτάσαμε στα Καμένα Βούρλα όπου έγινε και η δεύτερη στάση μας για απογευματινό καφέ ή παγωτό.

Φτάσαμε νωρίς κατά τις 8.00 μμ στην Αθήνα  ευχαριστημένοι για το όμορφο αυτό 4ήμερο που περάσαμε κοντά στο παρεξηγημένο αυτό βουνό, το Γράμμο.

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
•